FOLBINNING KASOFATI… Hikoya
| Erkak kishining ishi yurishmay qolsa, ko'ziga dunyo tor ko'rinib, kindik qoni to'kilgan uyiga ham boshi sig'may qolarkan. Sherali ishlayotgan to'quv fabrikasi xususiylashdi-yu, u «qisqartirish»ga tushib, bir haftacha bo'ldi — uyda o'tirib qoldi, qani endi yegan-ichgani ichiga tushsa. Bo'zchining mokisiday hovlida uyoqdan-buyoqqa borib-kelib yurgani-yurgan, nari borsa ko'chaga chiqadi. Odamlar ola qarayotgandek, nuqul uni masxaralayotgandek tuyulaveradi. O'n yil bir sinfda o'qib, shu tuproq ko'chada tepishib katta bo'lgan sinfdosh do'stlariga ham yurak yutib gapirolmaydi. Go'yo og'zini ochgudek bo'lsa, «Uchta bolangni qantarib uyda o'tirgani uyalmaysanmi? Vey, quruq gap quloqqa yoqmaydi, hech bo'lmasa shaharga borib mardikorlik qilsang-chi, erkak?», deya tanbeh berib qoladigandek… «Mardikor emish, — o'zicha g'udranib tomorqa tarafga yurdi Sherali. — Shaharga borish uchun ham pul kerak. Qaerdan olaman? Xotin ham: «Endi bir kamingiz mardikorchilik qilishmidi? Qo'ying, bir amallab kunimizni ko'rarmiz. Ishning urug'iga o't tushmagandir?!..», deyishi tayin… Mana, borimni bolalarga kiyim-kechak qildim. Yaxshiyam, xotin bog'chada ishlaydi. Hech qursa, kechki ovqatni o'sha yerdan tashib turibdi…» U tomorqadagi pomidor, bodringlarga suv tarab andarmon bo'lib, kunni kech qildi. Tushda xotini Xosiyat qoldirib ketgan bir kosa sutga non bo'ktirib yedi… — Yaxshi o'tiribsizmi, dadasi? — qosh qoraya boshlaganda bolalarni yetaklab Xosiyat kirib keldi. Sherali ikki yashar qizchasini, keyin egizak o'g'illarini erkalab o'pdi. — Ha, o'tirmay yurt oshib ketarmidim? Yuragim siqildi, ermakka tomorqani sug'ordim. — Voy, shunaqami? Yaxshi qipsiz. Ko'chatlar ja chanqagandi… Ha, aytgancha, sizga bir gap topib keldim. — Gap?.. Nima ekan? — Bugun bog'chadagilar aytib qolishdi: Qo'rg'onchaga shahardan Sokina degan folbin ayol kelibdi. O'lib ketgan Xalcha xolaning uyini mahalladagilar unga ijaraga beribdi. Odam bosib yotganmish. Ikki-uch qatnasangiz, ishingiz yurishib, yo'lingiz ochilib ketarmidi… Rosa maqtashdi qizlar. — Obbo, o'sha g'alchalarning gapiga laqqa tushdingmi-a! — xotinini koyigan bo'ldi Sherali. — Xudodan ham zo'rakanmi o'sha folbin?.. — Namuncha qaysar bo'lmasangiz? — dedi Xosiyat qovoqlari uyilib. — Uyda siqilib o'tiribsiz, shuning uchun so'rab-surishtirdim-da. Siz bo'lsangiz… — Xo'p, nima demoqchisan? Boraymi o'sha folbinga? Cho'ntakda bir miri bo'lmasa! Quruq qo'lga fol ochmasa kerak!.. Bekordan-bekorga shahardan kelmagandir?.. — Mana, men bog'chada qizlardan ikki ming qarz oldim. Yarmini oling-da, bir borib ko'ring!.. Zora, ishingiz yurishib, ko'rmaganday bo'p ketsak!.. Sherali gapni urchitib o'tirmadi. Qizchasini qo'liga oldi-da, taragan suvidan xabar olgani tomorqa tarafga o'tdi. Kechki ovqatni yeb bo'lishgach, Xosiyat yelim xaltachaga shisha idishda suv, isiriq, tuz solib berdi. — Manavi isiriq bilan tuzga dam solib beradi. — tayinladi u eriga. — Suvni qaytarma qiladi, ichasiz… «Ha, bu xotinlar balo, — ko'nglidan o'tkazdi Sherali. — Ikir-chikirigacha biladi-ya!..». Bahor havosi, bir zumda osmonni quyuq qora bulutlar qoplab yomg'ir tomchilay boshladi. Sherali egniga kurtkasini ilib, velosipedda yo'lga tushdi. * * * Folbinning ijara uyi sakkiz chaqirimcha kelardi. O'n besh-yigirma daqiqa yo'l yurib, Sherali ko'kimtir darvoza ro'parasida to'xtadi. Shu mahal darvoza g'iyqillab ochilib, ichkaridan ikki-uch ayol qo'llarida tuguncha bilan chiqib qolishdi. Ular halloslab turgan Sheraliga bir-bir olayib qarab olishdi-da, pichirlashib jo'nab qolishdi. Sherali xijolat tortib, bir zum bo'sag'ada turib qoldi. Erkak kishi folbinga ishonib… Folbinga ayollar qatnaydi-da. Nimaga Xosiyat o'zi kelmay, uni jo'natdi… «Ha-ya, shuncha yo'lga bir o'zi kelmaydi-ku, axir! — o'yladi u sekin bo'sag'a oshib ichkariga qadam qo'yarkan. — Ishqilib, sharmanda qilmagin-da, Xudoyim!..» Folbin miqtigina, kulchayuzi oppoq ayol ekan. Etagi kaltaligidan qip-qizil ishton yopishib turgan boldirlari bo'rtib ko'zga tashlanardi. Sherali hayron bo'ldi: «Shaharlik ayollar lozimda yurmasdi-ku!.. Kalta ko'ylak kiyadiganlari oyoqlarini dirkillatib yurgich edi. Ha-a, bu ayol taqvodor, shekilli. Shunga lozim kiyib, ro'mol o'rab olgan». — Mullaka, keling, xizmat!? — kulimsirab so'radi Sokina yuzlariga fotiha tortishgach. — Ta'rifingizni eshitib keldim, — dedi Sherali ko'zini olib qochib. — Shu desangiz… Ishlar sal yurishmay turibdi… Shunga… — Tushundim. Qani, qo'lingizdagilarni manavi dasturxon ustiga qo'ying-chi!.. Sherali xaltachadan shishadagi suvni, tuz va isiriqni birin-ketin olib, ko'rsatilgan joyga qo'ydi. — Yaxshi. Bularga dam solib beraman. Isiriqdan har kuni bir-ikki chimdim tutatib turasiz. Tuzni hammalaring yeydigan ovqatga solib ishlataverasiz. Suvga bo'lsa, har kuni ertalab yuz-qo'lingizni chayasiz. Undan keyin uch martadan ho'plab ichasiz. — Xo'p bo'ladi… Sokina ko'z ostidan Sheraliga ma'noli qarab qo'ydi-da, qo'liga oq g'altak ipni olib, yarim metrchasini uzdi va ipni tugib turib, o'zicha pichirlab afsun o'qiy boshladi. Sherali shu tobda sehrlanib, tosh qotgancha ayolning lablaridan ko'z uzolmasdi… Sokina afsunni o'qib bo'lib, yuziga fotiha tortdi va o'rnidan qo'zg'aldi. — Qani, mullaka, — uy to'rini ko'rsatib dedi u, — Manavi yerga turing-chi!.. Sherali itoatkorona to'rga borib qaddini g'oz tutdi. — Endi ikkala qo'lingizniyam oldinga cho'zing!.. Juda yaxshi!.. Endi-chi, salom qilib men aytgan so'zlarni qaytarasiz!.. — Xo'p!.. Sokina ikki qo'lini oldinga cho'zib ta'zim qildi. — Avliyolarga salo-om!.. Sherali takrorladi: — Avliyolarga salo-om!.. — O'tgan ota-bobolarimizga salo-om!.. Mashg'ulot o'n martalar takrorlangach, Sokina qo'llarini tushirib, bir chetga o'tdi. — Endi qo'llaringizni tushirmay, ko'zlaringizni yuming!.. Faqat qimirlamang!.. Sherali ko'zlarini yumib yarim daqiqacha tosh qotib turgandi, beixtiyor chayqalib ketib, sal bo'lmasa, yuztuban yiqilayozdi. — Ana, ko'rdingizmi? — dedi Sokina jonlanib. — Farishtalar belgi berdi!.. Eh, mullaka, ishlaringiz ancha chatoqqa o'xshaydi. Agar hammasi yaxshi bo'lganda, sizni turtib yuborishmasdi… Umrida bunaqa sehru joduga duch kelmagan Sherali shu tobda butkul folbinning ta'siriga tushib qoldi. Xayolida qarshisidagi ayol xaloskoridek tuyular, uning og'zidan chiqqan gapni so'zsiz ado etishga tayyor edi. — Qani, o'tiring!.. — dedi Sokina. Sherali cho'kdi. — Ko'zlarimga tik qarang!.. — Mana, qaradim!.. — Xotiningizga ko'ngilsiz ekansiz-a? — folbin Sheraliga qattiq tikildi. — Yo'g'-e!.. — Sherali yelkasini qisdi. — Unaqamas. — Yolg'on gapirmang, mullaka! Farishtalarim aytib turibdi, ahyon-ahyonda begona ayollar bilan bo'lishni o'zingizcha orzulab qo'yarkansiz. Xotiningizning qomati egik, qo'llari qadoq, oyoqlari ham erkaklarnikiday beo'xshov. Yo boshqachami?.. — T-to'g'ri-ku-ya!.. — g'udranib javob qildi Sherali. — Ammo… — Mayli, buyog'ini menga qo'yib bering!.. — Sokina gap tamom degandek jimib, dasturxondagi ne'matlarga dam solgan bo'ldi. — Ertaga yana kelasiz. To men bo'ldi demagunimcha kelaverasiz. — Yaxshi… Sherali sekin qo'zg'alib, o'ng qo'lini cho'ntagiga tiqdi. Sokina uning bilagidan mahkam ushladi. — Shartmas, axir, odamga savob ham kerak-ku! — Yo'g'-e, olib qo'ying!.. N-noqulay-ku!.. — Aytdim-ku, olmayman deb!.. Ertadan pul-mul, deb tashvish qilib yurmang!.. Shundog'am ishingiz yurishmay yotibdi. Ahvolingizni ko'rib, bilib turib sizdan pul olamanmi?.. — Rahmat sizga, singlim! — kulimsirab mingtalikni qayta cho'ntagiga tiqdi Sherali. — Yaxshiligingizni unutmayman!.. — Ertaga kechikmasdan keling! — Bo'pti!.. Sherali xaltachani qo'liga oldi-da, shosha-pisha hovliga chiqdi. * * * Ko'z ochib yumguncha bir hafta o'tib ketdi. Sherali qorong'i tushdi deguncha ichi qizib, xaltacha qidirishga tushib qolar, Sokinaning oldiga qatnardi. Biroq savil qolgur ishi yurishay demasdi. «Erimga nima bo'ldi o'zi?», — deya Xosiyat hayron, — Folbin desa sakrab tushadigan odam oyog'ini qo'liga olib yugurgilab qoldi. Ta'sirini sezayotgandir-da!..» Sokina folbin esa Sheralining ikki qo'lini oldinga cho'zdirib, salom qildirishdan charchamas, mijozi tik turgan joyida qattiqroq chayqala boshlasa, «Farishtalarim ichingizga kirib olgan jinlarni haydab chiqaryapti», deya vahima qilardi. Qatnayotganining o'ninchi kuni Sherali, odatdagiday, ko'zlarini yumib, qo'llarini oldinga cho'zgancha tek turarkan, beixtiyor munkib ketdi. Muvozanatini saqlolmay yuztuban yiqildi. Ko'zlarini ochganda… Sokinaning ustida yotardi… Oldiniga xijolat tortib, turib ketmoqchi bo'ldi. Biroq bo'yniga chirmashgan ayolning qo'llari uni arqonlab qo'ygandi. — Oh, — derdi Sokina ko'zlarini yumgan ko'yi Sheralining bo'ynidan, ko'kragidan qayta-qayta hidlab, — Qanday yaxshi!.. Shu paytgacha qaerda edingiz, mullaka?.. Qaerda edingiz?.. Erkak bo'lib begona xotinga qo'lini tekkizib ko'rmagan Sherali nima qilarini bilmas, turay desa, ilon tanasidek muloyim qo'llar bo'yniga chirmashgan. Iyagiga tiralib turgan Sokinaning ko'kraklari ohangrabodek o'ziga tortardi… Oxiri chiday olmadi. Sherali ayolni mahkam quchoqlab, telbalarcha duch kelgan joyidan o'pa boshladi… * * * — Endi siz mening qulimga aylandingiz! — dedi Sokina ancha vaqt bir-birlarini yalab-yulqab yotishgach. — Rozimisiz?.. — Jonimni so'rang, jonimni!.. — uning mayin sochlaridan siladi Sherali. — Faqat menga ayting, eringiz bormi, yo yo'qmi?.. — Judayam bilgingiz kelyaptimi? — Ha… Endi… So'radim-da!.. — Yaxshi… Erim bor. Ammo u sizday barno yigitmas. Juda landovur!.. Og'zidagi oshiniyam oldiri-ib, mo'ltirab o'tiraveradiganlar xilidan… Keyin… E, qolganini aytishga uyalaman… Xullas… Ko'nglim to'lmaydi undan… Tushuntira oldimmi?.. — Ha. — dedi Sherali. — Tushundim. — Endi-chi, mullaka, ishingiz masalasida… — Xo'sh?.. — Sherali hushyor tortib, Sokinani qattiqroq quchdi. — Hozircha men bilan birga ishlab tursangiz. — Q-qanaqasiga?.. Nima ish qilaman?.. — Hovlida odamlarga «Kiring, chiqing», qilib turasiz… Shu bahona birga bo'lganimdan ko'rgan-bilgan gumonsiramaydi. Uyoqda xotiningiz ham shubhaga bormaydi… Sheralining o'zi ham endi Sokinaning etagiga o'ralashganidan kayfi chog' edi. Bu gap unga juda ma'qul tushdi… — Bo'pti, men roziman! * * * Sherali endi folbinga zir qatnab turgan ayollardan tortinmay qo'ydi. Hovliga bemalol chiqib Sokina tayinlagandek rasmu rusumida mijozlarni ichkariga boshlaydi. Kechqurunlari uch-to'rt soat folbinning quchog'ida ishrat qiladi. Uzzukun ana shu huzurli lahzalarni kutib yashar, maishat obi-tobiga yetsin, deya Sokina kunduzi bir shisha aroq ham opkeltirib qo'yardi. — Vey, xotin, qo'llaring panshaxada-a, nega oyoqlaring buncha beo'xshov? — so'rab qoldi tun yarmida shirakayf bo'lib, folbinning yonidan qaytgan Sherali go'dagini allalab uxlatayotgan Xosiyatga ko'zi chaqchayib tikilib. — Nima?.. — Xosiyat «yalt» etib eriga o'girildi. — Nima dedingiz? — Nega beo'xshovsan deyapman, g'alcha! — takrorlardi er cho'ntagidan Sokina bergan bir dasta pulni chiqarib ko'z-ko'z qilarkan. — Bu nima deganingiz, dadasi?.. Shuncha yashab qanaqaligimni bilmaganmidingiz? — Ha, bilmagan ekanman! — ko'zini lo'q qildi Sherali. — Dunyoda-chi, shunaqa ayollar bor… O', ularga qarasang, ko'zing yayraydi. Sen-chi?.. O'lasanmi mundoq uyoq-buyog'ingga qarab yursang?.. — Hali shunaqami? — o'rnidan turib ketdi Xosiyat. — Men beo'xshov bo'ldimmi?.. Bo'pti, istasangiz, o'sha ko'zingiz yayraydiganini topib olavering! Faqat-chi… Xosiyat uxlab qolgan qizchasini qo'liga ilkis ko'tarib oldi-da, narigi xonaga yo'naldi: — Faqat… Meni kamsitmang!.. * * * Sahar mardonda shoshilinch chiqib ketayotgan erining ortidan yotsirab qarab qolgan Xosiyatni o'y bosdi: «Tag'in o'sha folbin yo'ldan urgan bo'lmasin!.. Ja-a suluvmikan-a, tuppa-tuzuk erim birdan aynidi-qo'ydi!.. Voy tavba-a! Odam ham shuncha tez o'zgaradimi?.. Yo'q, shoshmay tursin hali! Buning tagiga yetmay qo'ymayman!.. Men o'la qolay, uni folbinga jo'natmay!.. Ishqilib bir baloni boshlamagan bo'lsin, Xudoyim!..». Kech kirgan pallada ham yuragini shubha-gumonlar tark etmagan Xosiyat shom mahali bolalarini yetaklab, yo'lga tushdi. Alamli o'y-xayollarga berilib, uch bolani yetaklagancha birpasda qo'rg'onchaga yetib keldi va o'zi taxmin qilgan darvozaga yuzlandi. Darvoza qulf edi. Tomorqani aylanib o'tib hovliga kirib bormoqchi bo'ldi. Xosiyat hovliga kirganda uy chiroqlari o'chirilgan, «tiq» etgan tovush eshitilmasdi. «Qayoqqa gumdon bo'ldi bular? — hayron bo'ldi u. — Biror yoqqa ketib qolishdimi yo?.. U yaqin borib, uy eshigini taqillata boshladi. Sado yo'q. Jahl otiga mingan Xosiyat eshikni oyoq bilan tepa boshladi. Shundan keyingina ichkaridan erkak va ayolning shivir-shiviri eshitildi. — Hoy, ochaveringlar!.. — erining ovozini tanib beixtiyor yig'lamsirab baqirdi. — Qo'rqmanglar, dodlamayman!.. Faqat ochsalaring bo'ldi!.. Oradan ikki-uch daqiqa o'tib uy chirog'i yondi va bo'sag'ada Sherali ko'rindi. — Ha, nima qilib yuribsan tun yarmida?.. Tinchlikmi?.. — Oching eshikni!.. Nimaga qaqqayib turibsiz?.. Sherali eshik zulfinini sug'urdi. Ichkariga bolalarni yetaklagancha bostirib kirdi-yu, alanglab folbinni qidira boshladi. — Qani u? — so'radi erining qo'liga qizchasini tutqazib. — Qaerga berkitib qo'ydingiz oyimchangizni?.. — Q-qanaqa oyimcha?.. Nimalar deyapsan?.. Shu orada ichkari xona eshigi ohista ochilib, ich ko'ylakda Sokina paydo bo'ldi. — Keling, singil!.. — hech narsa bo'lmagandek Xosiyatga so'z qotdi u. — Xo'sh, xizmat?.. — N-nima?.. — Xosiyat kaftini manglayiga bosgancha ortga tislandi. — Hali… Sen… Voy sho'rim!.. Voy men o'lib qo'ya qolay!.. Q-qanday sharmandalik!.. Yo'q… Qo'rqmanglar!.. Baqirmayman!.. — Xosiyat, sen… Noto'g'ri tushunmagin-da! — uni yupatmoqchi bo'ldi Sherali. — Yaqinlashma menga!.. — ko'z yoshlari yuzini yuvib tushayotgan Xosiyat ovozini ko'tardi. — Bolam bor deb ham ortimdan izlab borib yurmagin!.. Bo'ldi!.. Yetar!.. Jazoingni… Xudo bersin!.. — Hoy, xotin, qayoqqa?.. — Xosiyatning ortidan baqirdi Sherali. — To'xtasang-chi!.. Sherali uning ortidan bormadi, nimadir xalal berdi. Yuragi g'ashlanib ichkariga qaytib kirganida… Ne ko'z bilan ko'rsinki, boyagina ichko'ylakda oppoq badanlarini ko'z-ko'z qilgan Sokina allaqachon kiyinib, qo'lida katta sumka bilan ketishga shay turardi. — Men endi tez ketmasam bo'lmaydi bu yerdan, — dedi u istehzoli tirjayib. — Tag'in gap-so'zga qolib yurmay!.. — Nima?.. Men-chi?.. Men nima qilaman endi?.. — Bilmasam… Sizga qiyin bo'ladi, xotiningiz endi qaytmaydi-yov… Bu uning Sokinadan eshitgan so'nggi gapi bo'ldi… Sherali ancha vaqt turgan joyida toshday qotdi. U bosinqirab tush ko'rib, cho'chib uyg'ongan odamdek karaxt edi. «Nima qilib qo'ydim?.. Nega bunday qildim?.. Nega folbinga ilakishdim?.. Nega?.. Yo'q!.. Meni… Meni o'sha yaramas folbin yo'ldan urdi!.. Hozir… O'ldiraman uni! O'ldiraman!.. Bolalarim!.. Qani bolalarim?..» Sherali jonholatda chopib chiqqanda ko'chada zog' uchmasdi. * * * Bu voqeadan yigirma yilcha o'tib, yaqinda qishloqqa borsam, ariq bo'yida soqollari o'sib, pataklashgan, qoqsuyak bir erkakka ko'zim tushdi. Avvaliga hayron bo'ldim, bizning qishloqda bunaqalar yashamasdi-ku! Yaqinroq borib yuziga qaradim: — Yo alhazar!.. Bu o'sha Sheralining o'zi edi. U miq etmay ko'zi bilan yer chizib o'tirar, oyog'i tagida bir-ikkita qog'oz pul tashlab qo'yilgan eski do'ppi, do'ppining yonida yarmi ichilgan vino shishasi… Qo'ni-qo'shnilardan so'rab-surishtirsam, Xosiyatni uyga qaytarib olib kelolmagach, Sherali ichkilikka mukkasidan ketibdi, oqibatda hovlisiniyam arzongarovga sotibdi… Aroqning kasridanmi, aqli-hushi ham joyida emas, deyishadi. Har kuni sotib ichgan hovlisi yoniga kelarkan-da, qorong'i tushgunga qadar tilanib, vino ichib, o'zicha allaqanday qo'shiqni ming'irlab xirgoyi qilib o'tirarkan. Qo'shig'iga ora-sira bolalarining, Xosiyatning nomini qo'shib aytarkan… | |
|
| |
| Просмотров: 1274 | | |
| Всего комментариев: 0 | |